26.7.2008 | 14:39
Heišrum móšur jörš!
Įhangendur hinna svoköllušu “ęšri“ trśarbragša lķta yfirleitt sjįlfbirgingslega og steigurlętislega nišur į hin svonefndu “heišnu“ trśarbrögš og telja žau villimennskuna eina.
Ķ sumum atrišum eru “ęšri“ trśarbrögšin vissulega fegurri og dżpri en žau “heišnu“, sérstaklega ķ sišferšismįlum. Žannig er t.d. kenning Krists og Bśdda: “aš gjalda gott viš illu“ ólķkt gešfelldari og hįleitari en kenning Hįvamįla: “aš gjalda lausung viš lygi“.
En žaš er eitt sem “heišnar“ religjónir hafa aš miklu leyti umfram hinar “ęšri, en žaš er hin feykilega viršing sem žęr fyrrnefndu hafa ķ garš nįttśrunnar. Manneskjan er aš žeirra mati ekki ašskilin frį nįttśrunni og öšrum lķfverum o.s.frv. heldur órofa hluti lķfheildar jaršar. Skipting mannsins ķ “sig“ annarsvegar og “allt annaš“ hins vegar er argasta blekking og villa.
Žessi afstaša stingur mjög ķ stśf viš kenningar flestra “ęšri“ trśarbragša t.d. kristninnar, um aš mašurinn sé ašskilinn frį nįttśrunni og sé herra hennar; hafi fengiš umboš frį Guši um aš drottna yfir öšrum lķfverum og geti fariš meš móšur jörš aš gešžótta sķnum. “Viš tilheyrum ekki nįttśrunni heldur Guši“- žaš er hiš vanalega (ekki algilda, en vanalega) viškvęši “ęšri“ trśarbragšanna. Og margt ķ “ęšri“ religjónunum gengur beinlķnis śt į žaš aš afneita móšur jörš, segja sig śr lögum viš hana: “Ef žś horfir į sköpunina hverfur skaparinn śr sjónmįli“ sagši einn fręgasti mystķker ķ sögu kristninnar, Thomas a Kempis - og hann var og er svo sannarlega ekki einn um žį afstöšu.
Ef viš hins vegar skošum mįlin śtfrį nśtķmavķsindum žį fįum viš śt mjög įžekka nišurstöšu og “heišnu“ trśarbrögšin, varšandi žaš hve mašurinn er óburtslķtanlegur hlekkur ķ kešju nįttśrunnar. Vķsindin eru sķfellt aš uppgötva betur og betur hversu nįnum böndum allir hlutir į jöršu eru tengdir: fręgasta og ef til vill öfgafyllsta dęmiš um žetta er sś kenning aš vęngjablak fišrildis ķ einum heimshluta getur komiš af staš fellibyl ķ öšrum parti veraldar!
Ķ fyllsta skilningi er skipting okkar mannanna ķ fyrirbęri eins og “austur“ og “vestur“ ašeins sjónhverfing sem stafar af žeirri glįmskyggni okkar aš lķta ašeins į yfirborš jaršar en ekki į jarškringluna sem heild. Ķ raun er ekkert “austur“ eša “vestur“ til: hvorttveggja er fullkomlega afstętt og hefur ekkert gildi žegar viš horfum į jarškśluna ķ fullnustu sinni. Og slķkt hiš sama gildir um allar ašrar uppbśtanir tilverunnar sem viš mannfólkiš skįldum upp og blekkjum okkur meš aš séu raunhlķtar: ķ reynd er allt į jöršu ófrįskeranlegur hluti af hennar óuppbrjótanlegu heild. Allt er Eitt, ķ žeim skilningi aš allt er ķ nįttśrunni og nįttśran er ķ öllu - žaš er hin djśpa og glimrandi innsżn bęši nśtķmavķsinda og flestra “heišinna“trśkerfa.
Afturhvarf til “heišinna“ trśarbragša ķ nśtķšinni er kannski ekki gerlegt eša jafnvel ęskilegt. En viš getum lęrt margar dżrmętar og gullvęgar lexķur af žessum fornu forverum žeirra religjóna sem nś eru rįšandi ķ hinum svokallaša “sišmenntaša heimi“: lexķur viršingar og nęrgętni og einingarkenndar gagnvart nįttśrunni og öllu žvķ sem henni tilheyrir.
Lęrdómar žessir verša sķfellt mikilvęgari og brżnni eftir žvķ sem viš mannfólkiš göngum lengra og lengra ķ žį įtt aš naušga nįttśrunni: brenna og ryšja regnskógana, śtrżma plöntu- og dżrategundum į ógnvęnlegum skala, menga andrśmsloftiš, gera stóra hluta yfirboršs jaršar aš eyšimerkum o.s.frv. Lķkt og vitur mašur sagši eitt sinn ķ minni įheyrn: "viš veršum aš taka algera u-beygju ķ umhverfismįlum ef viš eigum aš hafa einhverja möguleika į aš lifa af."
Viš veršum aš sjį og višurkenna, ķ orši sem į borši, aš viš séum öll: dżr, plöntur, mannkyniš meš öllum sķnum kynžįttum o.s.frv. hluti af einu órofa lķfrķki sem į sér allt ašeins eina móšur: žennan undurfagra blįa hnött sem svķfur ķ tign sinni um himingeiminn.
Og ef til vill munu efnisvķsindin einn fagran dag višurkenna žann sannleika sem żmsar greinar esóterķskra fręša hafa haldiš fram svo lengi sem menn muna: aš jöršin sé ekki bara daušur grjóthnullungur sem lķfiš hefur fyrir eitthvert óśtskżranlegt kraftaverk sprottiš upp į, heldur lifandi og skynigędd vera sem hugsar og finnur til lķkt og lķfverurnar sem į henni bśa, nema bara į svo stóru og hįu stigi aš vér ķ smęš vorri getum ekki myndaš oss neina nęgilega stórbrotna hugmynd um žęr hugsanir og tilfinningar.
Athugasemdir
Sęll Jack og žökk fyrir kommentiš.
Ég trśi žvķ reyndar, žrįtt fyrir allt sem ég sagši ķ pistlinum, aš Guš sé annaš og meira en heildarsumma žess sem lifir, žess sem viš nefnum “nįttśru“. Og ennfremur er ég žeirrar skošunar aš manneskjan sé ekki aš öllu leyti eintómt nįttśrufyrirbrigši ķ skilningi efnisvķsindanna: hśn getur vissulega seilst upp fyrir og ofan fyrir sjįlfa sig og nįš sambandi viš tilverustig sem liggja ofar žvķ sem viš köllum “nįttśru“. En žetta kontakt mannsins viš ęšri tilvistarplön gerist ekki ķ trįssi viš nįttśruna heldur gegnum hana: takmarkiš er aš ummynda jaršneska tilveru en ekki aš flżja burt frį henni. Viš erum ekki stödd hér į jöršu til aš afneita efninu eša nįttśrunni, heldur til aš “spiritśalķsera“efniš og nįttśruna - en hiš gagnstęša į einnig viš: aš efnis- og nįttśrugera andann, žvķ hvorki andi / vitund né efni / nįttśra geta veriš til įn hvort annars, engu fremur en ljós getur veriš til ķ fjarvist skugga eša öfugt.
Markmišiš er žvķ aš binda saman himin og jörš, eins og klassķsk heimspeki kķnversk myndi orša žaš.
Og auk žess mį spyrja hvort oršiš “nįttśran“ sé ekki bara safnheiti yfir allt žaš sem lifir og hręrist ķ žessum alheimi, og žvķ séu hin svoköllušu “ęšri“ vitundarsviš bara nįttśran į öšru og hęrra stigi en sś nįttśra sem viš greinum meš skilningarvitum okkar?
En semsagt: ekkert ofangreinds žurrkar śt žį stašreynd aš viš erum eitt meš móšur jörš, og eigum aš hugsa um hana af žeirri viršingu, nęrgętni og vęntumžykju sem viš sżnum okkar mannlegum męšrum.
Swami Karunananda, 26.7.2008 kl. 15:18
Sęll
Vildi bara segja žér aš ég er aš glķma viš margar af žessum hugsunum sem aš žś hefur skrifaš um hérna į blogginu...
bara svona aš lįta žig vita aš žś ert ekki einn, en žaš vissiršu eflaust fyrir.. :)
Hildur (IP-tala skrįš) 27.7.2008 kl. 23:26
Bęta viš athugasemd [Innskrįning]
Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.