Faðir vor, móðir vor, sonur vor, vinkona vor . . .

"Eg býð mennina velkomna, hvernig sem þeir koma til mín, ó Partha, því að sérhver vegur, sem þeir velja, er minn vegur, hvaðan sem hann liggur" (Bhagavad Gita, 4. kf. 11 vers).

Kærleikur Guðs er ævinlega einn og óskiptur, en við manneskjurnar leitum þessa kærleika og finnum hann hver á sinn einstaka hátt.

Það er aðeins örfáum ógnarþróuðum sálum kleift að nálgast ástúð Guðs eins og hún er í sjálfri sér: abstraksjón án mannlegra sérkenna, hafin yfir öll hugtök og nöfn og form . Við hin verðum að leita kærleika Guðs með óbeinni og líkingarfyllri hætti; með því að heimfæra það sem við þekkjum upp á það sem við þekkjum ekki: þ.e með því að heimfæra okkar jarðnesku ástartengsl upp á kærleika Guðs.

Og í þessu efni halda okkur engin bönd nema þau sem við reyrum sjálf. Ekki er til það mannlegt kærleikssamband sem ekki er hægt að nota í ofangreindu skyni: að leita ástúðar Guðs. Við getum nálgast kærleika Guðs í líki ástar á föður eða móður, eða á systur eða bróður, eða á vini eða vinkonu, ellegar á dóttur eða syni (það er til dæmis ekki óalgengt að indverskar konur kalli sig ´móður Guðs´) - já, jafnvel á kynferðislegum elskhuga!

(Lítið innskot: einhliða áhersla vissra trúarbragða á föðurdóm Guðs er mjög óheppileg. Sumum sálum hugnast vissulega best að hugsa sér Guð sem föður - en þær sálir eru miklu fleiri sem þóknast fremur að hugsa sér hann sem eitthvað annað: móður eða bróður eða vin o.s.frv. - Og er það afar bagalegt að ekki skuli vera pláss fyrir slíkar guðshugmyndir innan vébanda þeirra religjóna sem minnst var á í hér að ofan.)

Guð réttir sig eftir hverjum þeim hugmyndum sem við gerum oss um hann og veitir oss ástúð sína í ímynd hvers þess mannlegs kærleikssamband sem oss þóknast; og þetta gerir hann án þess að útvatna kærleika sinn eða komprómísera honum á nokkurn hátt. - Hvernig má þetta vera? Tökum dæmi: vatn sem hellt er í mörg tóm og mislaga glös lagar sig eftir formi hvers glass fyrir sig án þess að breyta í nokkru eðli sínu eða hreinleika sem vatn. -  Setjum nú ´kærleika Guðs´ í stað vatnsins og ´ímyndir okkar af þeim sama kærleika´ í stað glasanna og þá er líkingin ljós.

En hvernig er best að snúa sér í þessum efnum? Er ákjósanlegra að leita kærleika Guðs í líki margra mannlegra ástartengsla, eða er farsælla að einbeita sér alfarið að því að leita Guðs bara í einni ímynd: aðeins sem föður eða eingöngu sem móður ellegar einvörðungu sem elskhuga o.s.frv. o.s.frv.?

Mörgu fólki mun geðjast best að því að velja fleiri en eina ofangreindra guðsnálgunarleiða (öðru nafni: ímynda af kærleika Guðs), og færa má rök fyrir því að slíkt sé heppilegt, þar sem við manneskjurnar eigum flestar í mörgum mismunandi kærleikssamböndum við annað fólk, án þess að ástúð okkar minnki hætishót við það, heldur þvert á móti (því kærleikurinn er hið eina sem eykst við að vera dreift). - En aðrir vilja þó meina að betra sé að velja sér aðeins eina guðsnálgunarleið, og beina öllum kröftum sínum að því að dýpka, fegra og fullkomna þann sambandsveg við Guð frekar en að dreifa kröftunum í margar sambandsleiðir, rétt eins ef maður ætlar að grafa eftir vatni þá er heillavænlegra að grafa eina stóra holu en margar litlar.

En sjálfsagt er það eins með þetta og svo margt annað, að sumt hentar sumum en annað öðrum.

Athugasemdir

[Haraldur Davíðsson, 9.5.2008 kl. 16:37]

Hlutgerð guðs eða nafngift hlýtur að vera ein af rótum þessa misskilnings í sambandi við kærleikann. Það má leiða líkum að því, að þeir sem fóru þá leið að fínna kærleikanum nafn og form hafi eftir allt, ekki fundið hann. Og hann mun aldrei finnast í nafni eða formi, byggingu eða bók. Kærleikurinn ER og það er nóg. FRIÐUR

[Swami Karunananda, 9.5.2008 kl. 17:54]

Sæll, Haraldur.

Vissulega er það hárrétt hjá þér að kærleikurinn muni aldrei finnast í nafni eða formi, byggingu eða bók. Þetta viðurkenni ég í pistlinum þar sem ég segi að kærleikurinn sé í sjálfum sér abstraksjón án mannlegra sérkenna.

EN - það er líka satt sem ég segi í pistlinum að í leit okkar að guðlegum kærleika verðum við flest að notast við hækju ímyndunaraflsins: að yfirfæra ástarkenndir, sem við höfum upplifað í garð annars fólks, yfir á guðdóminn. Því langflest erum við þannig innréttuð að við getum ekki elskað abstraksjónir eins og guðlegan, ójarðneskan kærleika sem hafinn er yfir öll nöfn og form.

Við skulum aldrei vanmeta mátt ímyndunaraflsins: það hefur margsýnt sig ímyndunaraflið getur leitt sannleikann í ljós miklu betur en flest annað. Ímyndunaraflið í raun undirstaða allrar goðafræði: goðafræði eru auðvitað ekki bókstaflegur sannleikur, en þau fela í sér sannindi sem fara langt fram úr öllum bókstaflegum sannleika. Og að ímynda sér Guð í mynd mannlegs ástarobjekts hefur svipaða verkan og goðafræðin í þessum skilningi: það er ekki bókstaflegur veruleiki, en bendir þó á djúpan og bjargfastan veruleika sem menn geta ekki að öllu jöfnu náð sambandi við á annan hátt. Allegórían er oft máttugasta sannleiksvopnið.

Ef þú, Haraldur, getur fundið kærleika Guðs á beinan og milliliðalausan hátt, þ.e. án þess að notast við hækjur ímyndunaraflsins, þá óska ég þér innilega til hamingju. En langflest annað fólk verður að reiða sig á þá göngugrind að ímynda sér Guð í mannslíki til að geta elskað hann.

[Swami Karunananda, 9.5.2008 kl. 18:37]

Ps. Sá djúpi og bjargfasti sannleikur sem það að ímynda okkur Guð í mynd mannlegs ástarviðfangs bendir til er sá að Guð elskar okkur. Tek þetta fram svo ekkert fari á milli mála.

[Swami Karunananda, 9.5.2008 kl. 19:53]

Pps. Kannski hefði verið betra að nota orðið ástarnautur í stað ástarviðfangs hér að ofan, því fyrra orðið gefur til kynna tveggjaáttasamband: eitthvað sem bæði elskar og er elskað.