Hví dó Kristur á krossinum? - Mínar ígrundanir

Já, ég veit að ég er að rjúfa það hátíðlega strengda heit mitt að hætta þessu bloggveseni - en skiftarvaðallinn er bara orðinn mér svo eðlislægur að líkja mætti við óstöðvandi kæk. Fullljóst er það mér að þýðingarmestu hluti veraldar er ekki hægt að orða á mannlega tungu - en mannleg tunga hefur þó sitt takmarkaða notagildi, svo framarlega sem við tökum hana ekki of alvarlega né misbeitum henni.

Í dag ætla ég, líkt og titillinn gefur til kynna, að viðra hugleiðingar mínar um það hví Kristur kvaldist og dó á krossinum. Það sem á eftir fer er mikið viðbætt endurtekning á athugasemd sem ég gerði við mína fyrri grein um krossdauða frelsarans:

Hið næsta sem ég kemst skynsamlegum skilningi á píslarsögu Krists er að hún sé allegóría fyrir þær ægilegu andlegu þjáningar sem við verðum öll að ganga í gegnum til að öðlast ´Kristsvitund´ (þ.e. guðdómlegt ástand kærleika, einingar og samúðar með öllu sem er). ´Að drekka syndabikar mannkyns´ er þannig tákn fyrir það að horfast óveigranlega í augu þeirrar skelfilegu illsku sem í mannshjartanu býr, ásamt kvölunum og sorgunum sem af þeirri illsku leiða. Sérstaklega á þetta við um illskuna sem í brjósti manns sjálfs dvelur, sama hve heilagur maður þykist vera á hinu ytra borði. En slíkur dagljós skilningur á hinu illa er fyrsta skrefið í þá átt að vinna bug á því - maður verður fyrst að þekkja óvininn til að geta ráðist til atlögu gegn honum.

Þjáningarvegur frelsarans (Via Dolorosa) symbólíserar þá hræðilegu innri baráttu sem hinn tilvonandi Kristsgervingur (þ.e. ég og þú og allt annað fólk í heiminum) þarf að heyja við jafnt innanaðsprettandi sem utanaðkomandi illsku: hefnigirni, reiði, hatur, eyðingarfýsn o.s.frv. - en til hins illa telst líka hversdagslegri mannlegur breyskleiki svo sem óþolinmæði, öfund, efasýki, örvænting, kvíði, depurð, sektarkennd, eftirsjá o.s.frv., o.s.frv.

Og hver er svo leiðin til að sigrast á allri þessari illsku, öllu þessu böli, öllum þessum þjáningum? Jú, hún er sú að sigrast alls ekki á því! - a.m.k. ekki með valdi eða baráttu. Aðeins í fullkominni undirgefni og eftirgjöf við vonskuna liggur vegurinn til að yfirbuga vonskuna. Þetta er hið dásamlega en jafnframt hið ægilega og hryllilega við frelsunarferil mannsins undan hlutskipti venjulegs jarðorms uppí hinar dýrðlegu Kristshæðir.  En þessi afstaða, að veita hinu illa enga mótspyrnu, rennur vanalegast ekki upp fyrir manneskjunni fyrr en eftir langa og grimmilega sálarorrustu, þar sem mannveran reynir ítrekað (og árangurslaust) að sigra hið illa utan sín og innan með hinu eina sem í raun viðheldur hinu illa, þ.e. valdi og andspyrnu. En þetta myndi hinn vísi síst gráta, þar sem mótspyrnuviðhorfið er iðulega óhjákvæmilegur undanfari eftirgjafarviðhorfsins. Mannveran lærir oft og einatt ekki öðruvísi en með því að reka sig á vegg.

Hæst nær þjáningin svo á Golgata, í sjálfri krossfestingunni. Þegar allt virðist svonlaust, þegar aðskilnaðurinn frá ljósinu og öllu því sem gott er virðist algjör, þegar myrkrið, illskan og kvölin virðast einráð - þá gerist kraftaverkið: náðin streymir fram,´hinn gamli Adam´ gefur upp andann og nýr maður fæðist, algóður, alréttlátur og alkærleiksríkur. Þetta er hin innri, esóteríska merking krossdauðans og upprisunnar, og kann að hljóma sem óraunsætt og sveimhugalegt ævintýri, en er þó það dýrðarhlutskipti sem okkar allra býr: að verða fullkomin; að raungera okkar innsta, sanna og guðdómlega eðli í deiglu svartasta myrkurs og dýpstu þjáninga. Og Kristur vísar leiðina, með tárum sínum og blóðugum sveita.

Kristur er þannig tákngervingur okkar allra. Kvalir og sorgir hans eru kvalir og sorgir okkar, en á allt annan hátt og miklu dýpri hátt en þann sem kirkjan hefur matreitt ofan í okkur sl. tvöþúsund ár, með þá of-bókstaflegu túlkun í fararbroddi að Kristur hafi dáið til að forða okkur frá þeim eilífa dauða sem ´erfðasyndin´ hefur í för með sér.

Þá er þessari hugleiðingu lokið. Lesendur verða að afsaka hve óljós og þvælingsleg hún er - orsök þess er einfaldlega sú að ég er hér að fjalla um efni sem er í raun of stórt fyrir orð.

Athugasemdir

[Þorsteinn Siglaugsson, 18.12.2007 kl. 17:47]

Þetta eru áhugaverðar pælingar. Kannski er í rauninni ekki svo mikill munur á þessari allegórísku skýringu og túlkun kirkjunnar þegar allt kemur til alls heldur fremur munur á hugtökum. Er ekki erfðasyndin í rauninni það sama og þú kallar illsku mannsins?

Það sem ég á við er kannski það, að hægt er að líta á krossdauðann frá tveimur sjónarhornum. Annars vegar er hann atburður sem hægt er að túlka sem fórn. Hins vegar hefur hann siðferðilega skírskotun fyrir okkur sem menn, sem er sú túlkun sem þú setur fram, og sem mig grunar reyndar að vegi líka þungt í boðskap kirkjunnar.

[Predikarinn - Cacoethes scribendi , 18.12.2007 kl. 17:58]

Hvernig væri að trúa einfaldlega því sem Kristur sjálfur sagði okkur um þennan krossdauða sinn, sem er í samræmi við spádóma þar um í Ritningum þeim er Jesú kenndi sjálfur, þ.e. Gamla testamentið sem við köllum svo?

[Swami Karunananda, 18.12.2007 kl. 18:05]

Það er auðvitað eitt sjónarhorn, að trúa einfaldlega orðum Krists eins og þau liggja fyrir í Biblíunni. Ég er hins vegar bara þannig innréttaður að ég get ekki setið á mér að túlka hlutina í samræmi við minn eigin skilning og skynsemi - að öðrum kosti eru hlutirnir bara dautt hjal sem engan hljómgrunn hlýtur í sálu minni.

[Swami Karunananda, 18.12.2007 kl. 19:04]

Þorsteinn: Þökk fyrir hnitmiðaða, yfirvegaða og spaklega athugasemd. Það er vissulega sú skoðun sem hæst ber í málflutningi kristins fólks að krossdauði Krists hafi verið í fórnarskyni. En ég spyr sem sá er ekki veit: hvers konar fórn? Og fyrir hverja?

Vinsamlegast athugið að ég spurningar þessar eru ekki settar fram í skætingi, heldur af einlægri fýsn til að vita hið sanna.

[Þorsteinn Siglaugsson, 19.12.2007 kl. 13:49]

Það er gaman að einhver skuli hafa raunverulegan áhuga á þessum málum og vonandi að bloggið þitt drukkni ekki í leiðinlegum og vanhugsuðum athugasemdum. Ég ætla ekki að þykjast vera sérfræðingur í guðfræði, en mér finnst þessar spurningar mjög áhugaverðar. Ég sá, að mér virtist, góða umfjöllun um þetta hér: http://www.gudfraedi.is/?q=node/43 Það væri gaman að vita hvort þar eru einhver svör við spurningum þínum.