Karlremba kristninnar

´Faðir vor´ - á þessum orðum hefst ein máttugasta og frægasta bæn kristinnar trúar. Afskaplega fáar kristnar manneskjur sjá nokkuð athugavert við það að Guð sé eilíft og sífellt karlkenndur, eins og í tilfellið er með téða bæn. Og gegnumgangandi í sögu kristindómsins er einmitt þessi einhliða undirstrikun á föðurdómi Guðs. Gömlum hugmyndum for-kristinna trúarbragða (sem kristið fólk nefnir hinu fyrirlitningarfulla heiti ´heiðindóm´) um Guð sem konu, hina miklu Gyðju, var miskunnarlaust útrýmt þegar kristnin hóf sigurför sína um hinn vestræna heim fyrir hátt í tvöþúsund árum. Og enn í dag búum við í hinum sk. kristna heimi að þessari bælingu allra Guðsímynda annarra en föðurdóms Almættisins.

Og þó! - það sem sparkað er útum fordyrnar vill gjarnan læðast aftur innum bakdyrnar. Þannig var átrúnaðurinn á hina miklu Gyðju endurvakinn í formi Heilagrar guðsmóður, og tilbeiðslan á Guði sem barni (sem var annað fyrirferðamikið einkenni helstu keppinauta kristninnar á upphafsöldum hennar) skaut upp kollinum aftur í mynd Jesúbarnsins í jötunni.

En eins og kunnugt er þá vísuðu lútherskir fanatíkerar átrúnaðinum á Maríu guðsmóður á dyr og sálguðu þannig markvisst og kerfisbundið öllum trúarhugmyndum sem stönguðust á við föðurleik Guðs.

En þannig er málunum ekki farið í öllum trúarbrögðum heims. Indverjar eru til dæmis frægir fyrir hina feykilegu grósku í tilbeiðsluformum sínum. Þannig lætur Indverjinn sér ekki nægja að ákalla Guð sem föður, heldur líka sem móður, eða systur, eða bróður, eða dóttur, eða son, eða vin, eða vinkonu, eða - sem stingur fólk sem heilaþvegið er í hinum kristna rétttrúnaði hvað óþyrmilegast - jafnvel sem kynferðislegan elskhuga. Í öllum þessum ástarafstöðum mannlífsins sjá Indverjar undursamlegt dæmi um mismunandi kærleiksafstöðu Guðs til mannsins og mannsins til Guðs.

Og hvers vegna í ósköpunum ekki? Hvers vegna ættu menn að takmarka kærleiksafstöðu sína til Guðs við aðeins eitt af mörgum mögulegum ástarviðmiðum manna, líkt og kristið fólk gerir - þ.e. með því að tilbiðja Guð sem föður og ekkert annað?

(Rétt er að minnast hér á hinn vaxandi veg sk. kvennaguðfræði innan hins lútherska heims. Þar er komið skýrt og gleðilegt mótvægi við hina hefðbundnu karlrembu kristinnar kirkju. En jafnvel þótt kvennaguðfræðingar næðu sínu fram og kristið fólk tæki að ávarpa Guð sinn sem móður en ekki aðeins sem föður þá myndi kristindóminn enn skorta hina geysilega fjölbreyttu flóru tilbeiðsluforma sem einkennir trúarlíf Indverja ; hinir kristnu færu enn á mis við þann möguleika að heita á Guð sem dóttur eða vinkonu eða - Drottinn hjálpi oss öllum! - kynferðislegan elskhuga).

Að lokum þetta : Allar Guðsímyndir eru á endanum aðeins það - ímyndir. Frá hinum altæka sjónarhóli eru allar hugmyndir mannsins um Almættið aðeins hækjur sem hjálpa hinum halta að halda áfram för sinni upp hæðina - en þegar upp á hæðina (þ.e. til Guðdómsins) er komið er hækjunni vitaskult fleygt á brott. Með öðrum orðum : að forma sér ímynd af Guði er einfaldlega veikburða tilraun mannsins til að færa hið óskiljanlega í skiljanlegan búning, og allir búningar eru aðeins til bráðabirgða; fyrr eða síðar hlýtur sérhver múndering, sem menn hafa klætt Guð sinn í, að víkja fyrir Himnahöfðingjanum sjálfum. Og úr því svo er farið - hví þá að leggja nokkrar vilkvæmar (arbítrerar) hömlur á það hvaða Guðsímynd menn kjósa sem hina áðurnefndu metafórísku hækju eða búning?

Leyfum þúsund blómum að blómstra, vinir og vinkonur!

 

Athugasemdir

[Guðmundur Örn Jónsson, 8.7.2007 kl. 22:15]

Hér er ég þér alveg hjartanlega sammála. Staðreyndin er sú að í frumkristninni þá voru konur áberandi og gegndu flestum trúnaðarstörfum, en með stofnanvæðingu kristindómsins þá voru konur kerfisbundið sviptar völdum.

Að finna sér sína Guðs -mynd er hverjum einstaklingi nauðsyn. Það getur t.d. verið ákaflega erfitt fyrir þann/þá sem hefur mátt þola misnotkun af föður sínum að ákalla Guð sem föður, og því verður að vera svigrúm til þess að fara sína leið í þeim efnum.

Í guðfræðideildinni stúderaði ég kvennaguðfræði mikð, ásamt svörtu guðfræðinni, frelsunarguðfræðinni og nokkrar myndir af guðfræði samkynhneigðra. Ég komst að þeirri niðurstöðu að sú guðfræði, sem hvít-millistéttar-karla-guðfræði, kallar "hlaðvarpaguðfræði", er í raun hin sanna guðfræði, því þar eru allir hópar innifaldir. M.ö.o. slík guðfræði er ekki exclusive heldur inclusive.

Takk fyrir góða bloggsíðu.

Kveðjur úr Eyjum.

[Swami Karunananda, 9.7.2007 kl. 01:04]

Takk fyrir greinargóða athugasemd. Ég verð reyndar að játa að ég sé eftir þeim ummælum sem ég hafði í frammi um Biblíuna, þ.e. að "stærstur hluti ´Ritningarinnar´ sé gagnsýrður stækustu kvenfyrirlitningu". Ummæli þessi eru alls ekki sanngjörn gagnvart Biblíunni, og því hef ég ákveðið að taka þau út úr greininni.

Ég geri mig líka sekan um að hygla Indverjum of mikið í greininni. Vissulega er Hindúisminn miklu gróskumeiri og fjölbreyttari trú en t.d. Kristindómurinn - en í Hindúisma veður líka uppi afkáralegasta hjátrú af þeirri stærðargráðu sem óþekkt er í "mainstream" Kristindómi dagsins í dag. Einnig ríkir víða á Indlandi mikil mannfyrirlitning, þ.m.t argasta kvennakúgun (eins og ´sati´ eða ekknabrennur eru til vitnis um). 

En hvað um það! Hafa skal það sem sannara reynist, og eru ummæli mín um hina lygilegu grósku í trúarhugmyndum Indverja fullgild.

Kærar kveðjur og takk fyrir að nenna að lesa bloggið mitt!

Kári Auðar Svansson